Ngày 12.5 vừa rồi, cộng đồng thực hành tại Sài Gòn tổ chức buổi kể chuyện tổ chức AoH cho cộng đồng đào tạo và phát triển trong doanh nghiệp.
Trong khoảng thời gian 3.5 tiếng, nhóm tạo ra trải nghiệm không khí AoH nhiều nhất có thể cho người tham gia. Thực hành 4 nếp được đưa vào vũ điệu DUP, check-in và cả hoạt động thiết lập thoả thuận nhóm.
Hoạt động chính là phần kể chuyện AoH. 4 nhóm kể chuyện được mời gọi “kể về 1 trải nghiệm của mình tại AoH mà mình thấy khác với training truyền thống mà mình nghĩ rằng có thể có ích cho văn hoá học trong tổ chức”.
4 vòng tròn kể chuyện về:
Cách mời AoH training
Cách đồng thiết kế chương trình
Cách phân các vai trò khác nhau trong người học, thúc đẩy sự từ chủ.
Cách ứng dụng & những khó khăn trong ứng dụng AoH trong doanh nghiệp
Thu hoạch vòng tròn kể chuyện khởi xướng một chương trình AOH
Thu hoạch vòng tròn kể chuyện về cách thiết kế và mời gọi đồng kiến tạo từ người tham gia AOH
Thu hoạch vòng tròn kể chuyện về các vai trò trong một chương trình AOH
Thu hoạch vòng tròn kể chuyện ứng dụng AOH vào doanh nghiệp
Sau vòng tròn kể chuyện, các thành viên chiêm nghiệm cá nhân và theo nhóm những điều có ý nghĩa với mình để đóng góp cho tập thể .
Thu hoạch từ các nhóm chiêm nghiệm sau vòng tròn kể chuyện
Những khoảnh khắc aha và chiêm nghiệm
Người tham dự chia sẻ “AoH không chỉ là huấn luyện công cụ mà chính là một lối sống. Điều này giúp cho người tham gia AoH vẫn quay lại hàng năm”.
Những câu hỏi nổi lên như:
• Làm sao thuyết phục Sếp/ mọi người TIN rằng mời tiếng nói tập thể sẽ hiểu quả hơn?
• Làm sao áp dụng trong bối cảnh nhanh/ đòi hỏi KPI của doanh nghiệp?
• Rốt cuộc AoH là gì?
Vẫn mong chờ những buổi “bắt cầu” tiếp theo khác giữa AoH và cộng đồng khác nhau.
Bỗng nhiên muốn viết cái gì đó để lưu lại ngày hôm nay 😛
Tháng 11 vừa rồi, mình quay lại AoH training lần thứ 4. Ý định lần này của mình là lắng nghe và đón nhận thôi, nhưng cuối cùng, một cách không ngờ tới, những khoảnh khắc kỳ diệu nhất của mình lần này lại đến từ việc kể câu chuyện của mình cho người khác nghe.
Hồi học Knowmads, có một câu André nói mà mình nhớ mãi, nhớ đến tận giờ, đại ý là
“Mỗi khi cần quyết định điều gì, tui sẽ nghĩ đến lúc về già ngồi giữa bầy con cháu và kể câu chuyện đời mình – Điều gì mình làm bây giờ sẽ tạo nên một câu chuyện hay ho cool ngầu để kể cho chúng nghe?”
Profile mình viết ở Knowmads cuối cùng cũng kết thúc bằng câu “Here comes my purpose: To live a life that is worth living so I will have a story that is worth telling.” Nhìn lại thì, có vẻ như mình đã luôn sống theo cái motto này.
Hôm nay ngồi lại với một bạn cũng gặp ở AoH, mình nói với bạn ấy “Chị không có ý định kể câu chuyện đó ở AoH lần này, vì chị đã kể quá nhiều lần rồi. Nhưng cuối cùng, nó vẫn được khơi lên một cách thật bất ngờ, nên chị lại kể nó.” Có lẽ, câu chuyện ấy tự muốn được kể ra. Và cái cách mà nó chạm đến người khác nằm ngoài mọi dự tính hay tưởng tượng của mình.
Mình chỉ sống câu chuyện ấy một lần. Nhưng bằng một cách nào đó, nó mang lại nhiều tầng ý nghĩa cho mình và cho những người khác, nhiều lần hơn mình nghĩ. Một thứ mà mình chỉ có thể dùng từ “kỳ diệu” để nói về.
Chắc là hôm nay, purpose của mình sẽ được đổi lại một chút – “To live a life that I enjoy living, so I will have a story that I enjoy telling.”
—
PS: Đúng ra là viết post bằng tiếng Anh, bởi chắc mình sẽ muốn share nó đến nhiều người không nói tiếng Việt đã ở đó cùng với mình – nhưng giờ này thì não mình chỉ process được đến đây thôi huhu
PPS: Ảnh là của bạn mình vẽ để lưu lại một cuộc trò chuyện – một lần kể chuyện của mình ở AoH lần này.
Năm nay, sau bốn tập huấn chỉ có tiếng Anh, Art of Hosting Việt Nam sẽ chính thức có tiếng Việt. Là một trong những người đưa ra quyết định trên, tôi đã rất vui, và cũng rất sợ.
Tôi sợ vì công việc tổ chức đã tăng lên gấp bội; riêng việc viết đã gấp đôi rồi. Và sợ vì đến giờ vẫn không biết chúng tôi sẽ đưa tiếng Việt vào như thế nào. Khi thảo luận về quyết định này, chúng tôi đã nhận được rất nhiều lời cảnh báo, rằng tập huấn song ngữ thì khó lắm, tiến độ sẽ bị chậm. Rồi có quá nhiều từ ngữ khi dịch sang tiếng mẹ đẻ nghe vẫn khá lạ tai. Mỗi khi tôi dùng “trí tuệ tập thể” hay “đồng kiến tạo” thì mọi người hay nheo mắt kiểu “thằng này vừa nói linh tinh gì thế?”
Nhưng nếu năm nay không có tiếng Việt, và quay lại với chỉ tiếng Anh, thì như chị Trang—người đưa ra quyết định cùng tôi—nói: “sẽ là một bước lùi cho cộng đồng thực hành Việt Nam.”
Từ tập huấn lần trước, tiếng Việt đã vang lên trong vòng tròn rồi. Lúc đó là vòng check-out cuối cùng của khoá, và chị Thu Lành đã nói tiếng Việt trong phần chia sẻ của mình. Tôi thực sự không nhớ chị nói gì, chỉ nhớ mình bị hút hồn khi giọng chị cất lên. Khi vòng tròn kết thúc và mọi người chào tạm biệt nhau, tôi ra chỗ chị và nói lời cảm ơn chị vì đã mang tiếng Việt vào khoá. Rồi bỗng dưng, trước cả khi chị kịp trả lời, tôi đã bật khóc. Thế là chị cũng khóc theo. Hai chị em cứ đứng ôm nhau trong nước mắt, giữa căn phòng đầy ắp tiếng cười và những cái ôm.
Hồi đó tôi không hiểu tại sao mình lại xúc động đến vậy. Bây giờ nghĩ lại tôi mới hiểu, đó là giây phút tôi nhận ra giấc mơ của mình là hoàn toàn khả thi.
Từ lâu tôi đã ấp ủ mong muốn được mời bố mẹ đến Art of Hosting. Một phần vì muốn ông bà hiểu mình đang làm cái gì, phần nữa là để chia sẻ thực hành. Trong gia đình tôi may mắn có vợ là người cùng thực tập, vậy nên chúng tôi có thể phối hợp dễ dàng hơn để xây dựng môi trường tốt cho con. Nhiều khi tôi cũng cần có những cuộc nói chuyện can đảm với bố mẹ, và nếu có cùng thực hành thì điều đó sẽ dễ dàng hơn biết bao.
Tôi cũng tự hỏi, điều gì sẽ xảy ra khi một gia đình, một toà nhà, một khu phố, một dân tộc có cùng thực tập với những cuộc trò chuyện cần thiết? Sẽ có những màu nhiệm nào được hiện thực?
Và khi dùng tiếng Việt, tôi cũng được học thêm nhiều về cái mà tôi tưởng mình đã hiểu rõ. Như từ “host” chẳng hạn, các bạn trong cộng đồng thực hành bên Trung Quốc dịch từ đó là “chủ”, và tôi đang học lỏm từ này. Trong cuốn sách Companion Guide của AoH có câu: “Hosting is an act of leadership – hosting là một hành động lãnh đạo.” Còn gì mang tính lãnh đạo hơn việc làm chủ một không gian và mời người khác đến tham gia? Vậy là tập huấn năm nay cùng với tiếng Anh tiếng Việt sẽ hiện diện. Chúng tôi rất mong muốn được chào đón những người ông, người bà, những bác tổ trưởng, những cán bộ cộng đồng…cùng đến để thảo luận câu hỏi chủ đề năm nay—cùng nhau tìm lại nghệ thuật chung sống. Dù vẫn còn rất nhiều nỗi lo và những thứ chưa rõ ràng, nhưng tôi cũng rất háo hức. Vì biết mình sẽ được học thêm nhiều thứ, và sẽ được chia sẻ vòng tròn cùng gia đình.
Tham gia Art of Hosting Training lần đầu tiên vào năm 2018 vì niềm đam mê với Phương Pháp Vòng Tròn từ trước đó và mong muốn được trải nghiệm trực tiếp cùng những thực hành viên gạo cội cũng như những phương pháp phức tạp hơn, cho đến khi quay về từ chương trình Art of Hosting năm nay, mình càng tin rằng đây là một trong những trải nghiệm ý nghĩa nhất trong 30 năm cuộc đời.
Đây là chương trình training không giống bất kì các chương trình training nào: Trong hầu hết tất cả các hoạt động, việc học được đồng kiến tạo qua những câu hỏi ý nghĩa và những cuộc hội thoại mà ở đó chính mỗi người tham gia được tạo cơ hội để mang tiếng nói của mình đóng góp cho trí tuệ tập thể. Từ những phút giây đầu tiên ở bên nhau trong vòng tròn lớn, tất cả cùng nhau cam kết 5 nguyên tắc cơ bản để thực hành “sống trong cộng đồng” xuyên suốt 4 ngày 3 đêm tại Ninh Bình:
(1) “Lắng nghe với sự chú tâm“: Nghe để hiểu, để kết nối và không ngắt lời.
(2) “Chia sẻ với sự để tâm“: Nói từ sự chân thật, chân thành và ý định rõ ràng.
(3) “Quan tâm đến lợi lạc chung của nhóm“: Quan sát ảnh hưởng của bản thân mình (năng lượng, ý định) lên các thành viên khác, từ đó những điều chỉnh phù hợp để đóng góp tốt nhất cho nhóm.
(4) “Mời gọi sự cởi mở và trí tò mò“.
(5) “Hỏi điều mình đang cần, cho cái mình có thể“.
5 nguyên tắc tưởng như đơn giản nhưng đến khi chúng ta bị cuốn vào guồng quay của sự lo lắng, bảo vệ quan điểm, chứng tỏ bản thân và bắt đầu “giẫm chân lên lời nói của nhau”, hay bỏ rơi nhau trong hành trình đồng kiến tạo, chúng ta mới thấm thía sức mạnh của những thực hành đơn giản như thế.
Hành trình 4 ngày 3 đêm đối với mình là những lần nhắc nhớ nhau thực hành những nguyên tắc trên và quan sát những điều kì diệu mà chỉ khi con người sẵn lòng cởi mở để học hỏi từ nhau mới có thể dẫn đến những bài học sâu sắc mang tính biến đổi. Trước khi bước vào chương trình, mình hỗ trợ mọi người lập một danh mục các từ ngữ chuyên môn cơ bản về tinh thần “hosting”. Quá trình này cũng là lúc mình được nhắc nhớ về tinh thần “thực hành” (practice) – một từ đơn giản nhưng hàm chứa giá trị căn bản nhất của cộng đồng bọn mình:
“Động từ ‘thực hành’ nghĩa là thực hiện lặp đi lặp lại hoạt động hay kĩ năng nào đó để tiến đến hoặc duy trì sự thành thạo kĩ năng đó.
Khi host, chúng ta thực hành hosting, khi thu hoạch, chúng ta thực hành thu hoạch. Cách nói như vậy gợi chúng ta nhớ rằng mình không ngừng ở trong quá trình học hỏi.”
Ứng vào năm nguyên tắc trên, ta có lời mời để “thực hành liên tục” sự lắng nghe, chia sẻ và chăm sóc lẫn nhau. Cốt cách của Art of Hosting không quá phức tạp, nhưng vẻ đẹp của nó nằm ở cam kết thực hành từ những điều vi tế nhất về mặt tinh thần và về mặt hành vi trong giao tiếp. Về mặt tinh thần, chúng ta sẽ không bao giờ hoàn hảo trong việc giao tiếp, sẽ có những lúc chúng ta va vấp và làm tổn thương nhau. Điều quan trọng là lựa chọn cam đảm để “quay lại tiếp tục thực hành”.
Về mặt hành vi, thực hành “hosting” từ cấp độ cá nhân và liên cá nhân là nền mòng cho những thay đổi lớn hơn về mặt hệ thống. Một hệ thống cởi mở với thay đổi chỉ khi mỗi tế bào nhóm biết cách tạo cơ hội để trò chuyện và trao đổi trí tuệ, cùng nhau chuyển hóa từ cấp độ nhỏ hơn. Các phương pháp quy mô lớn của Art of Hosting đều xây dựng dựa trên những nền móng này. Một hệ thống sống (living system) cần khỏe từ cấp độ tế bào., sẵn sàng làm việc cùng nhau và bồi đắp sức mạnh cho nhau.
Vậy để nói lại một cách ngắn gọn cho trải nghiệm 4 ngày 3 đêm của mình tại Art of Hosting Training năm nay: Đây là không gian để chúng ta thực hành việc sống trong cộng đồng cùng nhau – đây là nơi mỗi người được thử thách để đón những thế giới quan khác biệt, học hỏi từ mỗi lựa chọn trong giao tiếp và quan sát đóng góp của mình trong một hệ thống rộng lớn hơn.
Ở nơi đây, chúng ta không chỉ đặt câu hỏi “Ý định bạn có cho bản thân mình là gì?”, mà chúng ta còn luôn hỏi nhau “Ý định bạn có cho những người xung quanh ra sao?“. Đây là khởi đầu cho lời mời “thực hành” để sống, để chơi, để làm việc cùng nhau, và không hơn không kém, để được là mình trong một thế giới hướng đến sự tốt đẹp cho tất cả.
Đọc thêm: Để hiểu sâu sắc hơn về các nếp thực hành trong Art of Hosting, mời bạn đọc bài viết về Bốn nếp thực hành của tác giả Phạm Quang Linh.
Trên giá sách nhà tôi có quyển Mặn Béo Chua Nóng của Samin Nosrat. Cuốn sách đưa ra một lý thuyết đơn giản: nghệ thuật nấu ăn chỉ là xoay quanh bốn yếu tố cơ bản đó, hiểu được những yếu tố này thì tức khắc bạn sẽ thành một đầu bếp giỏi.
Ở nhà tôi không nấu ăn nhiều. Trong hơn 450 trang sách, tôi chỉ đánh dấu có một: thời gian luộc trứng lý tưởng (lòng đào mất 5 phút). Nhưng tôi rất thích cách Samin dậy mọi người nấu ăn bằng việc tập trung vào từng yếu tố một. Thực tập four-fold, hay bốn nếp, cũng tương tự vậy.
Tôi chưa đến cái Art of Hosting nào mà người ta không dậy thực tập này. Thường thì đây là một trong những thứ đầu tiên được chia sẻ với người tham gia. Cũng giống như ý tưởng của Samin, bộ tứ nếp đưa ra một khuôn khổ đơn giản để mọi người thực hành. Tập trung vào mỗi nếp này và bạn sẽ trở thành một người host. Đây là cách hiểu của tôi về thực tập này.
Nếp thứ nhất: host bản thân
Host bản thân là tạo điều kiện để phiên bản tốt nhất của tôi được hiện lên. Điều này có thể chỉ đơn giản là ăn uống điều độ; khi tôi đói thì cuộc nói chuyện quan trọng duy nhất là khi nào thì được đi ăn. Hoặc cũng có thể là nghỉ ngơi đầy đủ để tôi không ngủ gật giữa một cuộc nói chuyện.
Ngoài sức khỏe thể chất ra, host bản thân cũng là về sức khỏe tâm lý và tinh thần. Đó là việc nhận biết về những định kiến hay kích động mà tôi có, để tôi có thể lắng nghe với một tâm thế mở. Host bản thân cũng là bỏ đi những níu kéo để tôi có thể chấp nhận những gì cần phải xảy ra.
Về những cách cụ thể để host bản thân, mỗi người đều có thực hành cho riêng mình. Tôi đi leo núi để rèn luyện sức khỏe và xả stress. Và tôi có thực tập với cây thuốc để chiêm nghiệm và phát triển đời sống tâm linh. Đến với một cái AoH thì bạn sẽ có cơ hội học hỏi từ mọi người cách mà họ host bản thân.
Nếp thứ hai: làm người tham gia
Tôi nghĩ rằng thức ăn ngon là một động lực để mọi người trở thành đầu bếp. Tương tự vậy, khi tham gia một cuộc nói chuyện được host tử tế thì mọi người sẽ có động lực thực hành AoH. Vậy nên hồi thứ hai là về làm người tham gia.
Trong phần này tôi tập cách lắng nghe sâu và nói thật. Tôi cũng học khi nào nên nói và khi nào nên im lặng. Nghe thì có vẻ sến súa nhưng tôi cố nghe theo trái tim ở đây. Nếu tôi cảm thấy ngực như muốn nổ tung nếu không nói ra, thì đó là một dấu hiệu rằng điều tôi cần chia sẻ đến từ trái tim chứ không phải sự tự đại.
Vì nếp thực tập này mà AoH cũng được gọi là Nghệ thuật Tham gia với Tinh thần Lãnh đạo. Ở đây người tham gia không chỉ là khán giả thụ động mà còn có vai trò co-host, hay cùng dẫn dắt, cuộc nói chuyện. Tôi co-host bằng cách tin tưởng người host và tiến trình, kể cả nếu cuộc nói chuyện không đi theo ý muốn của mình. Tôi co-host bằng cách tôn trọng các chỉ dẫn và chỉ nói khi đến lượt. Và tôi co-host bằng cách hiện diện toàn tâm cho mọi người, cho người host, và cho chính tôi.
Nếp thứ ba: host mọi người
Là một người đầu bếp thì chắc nấu ăn cho người khác sẽ vui hơn là chỉ nấu cho mình. Nếp thực hành này cũng vậy, thực hành host mọi người.
Trong phần này là những phương pháp cụ thể, như thực tập Vòng tròn hay Open Space Technology, để dẫn dắt các cuộc nói chuyện. Trong phần này người host cũng cần chú ý đến những yếu tố vô hình như tâm thế của người tham gia, những quy tắc chung, hay trạng thái năng lượng của nhóm.
Đối với tôi, nếp thực hành này là để phục vụ mọi người. Ở đây tôi cố gắng hiểu nhu cầu của nhóm để đưa ra tiến trình và câu hỏi phù hợp. Và như bao người phục vụ khác, nếu tôi làm tốt nhiệm vụ của mình, thì mọi người có thể sẽ quên đi rằng tôi đang ở đó và thoải mái chuyện trò trong không gian tôi tạo nên.
Trong một chương trình AoH, nhóm host chính thường ở phía sau. Hầu hết các phần sẽ được host bởi chính người tham gia. Đây là không gian an toàn để học và thực hành.
Nếp thứ tư: cộng đồng thực hành
Chỗ đầu tiên mà Samin học nấu ăn là ở Chez Panisse — một quán ăn nổi tiếng ở San Francisco, nơi truyền cho cô lòng yêu nghề chỉ sau một bữa ăn. Ở đây cô tập, làm hỏng, rồi thử lại. Sau một thời gian dài thì cô mới tích lũy đủ kinh nghiệm để truyền lại cho người khác. Ở Chez Panisse cô tìm được cộng đồng thực hành của mình.
Tôi được biết đến AoH lần đầu tiên năm 2016 — đợt tập huấn đầu tiên ở Việt Nam. Ngay sau đó tôi không trở thành một người host luôn, cái mà tôi có được là một nhóm bạn cùng chia sẻ quan điểm, quy tắc, và thực hành. Cùng với họ tôi tiếp tục học hành, thử nghiệm, mắc lỗi. Cuối cùng thì tôi mới có đủ kinh nghiệm để bắt đầu đi host cho các tổ chức khác nhau.
Cộng đồng AoH ở Việt Nam vẫn còn trẻ, và nó đang phát triển. Tôi sẽ không ngồi viết bài này nếu không có anh Huân và chị Trang, những người khởi xướng cho đợt tập huấn năm nay. Và họ cũng sẽ không đưa ra lời kêu gọi nếu không thấy lòng mong muốn học hỏi của những người mới, và sự khát khao được đoàn tụ của những người cũ. Chúng tôi cũng rất may mắn vì có được tình yêu và sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế. Chúng tôi có những người steward (kiểu như bếp trưởng) từ nước ngoài đến đây để chia sẻ kinh nghiệm của họ. Đến với tập huấn là bạn sẽ gặp chúng tôi. Chúng là một nhóm kỳ quặc, thích cưới và thích ôm, và chúng tôi rất muốn gặp người mới.
Bốn nếp này là một thực hành, và giống việc tắm gội, nó cho hiệu quả cao nhất khi làm thường xuyên. May mắn là không phải chỉ người host mới thực tập được. Vì Nghệ thuật Hosting thực shaats chỉ là Nghệ thuật Sống — sống một cuộc đời mà tôi khỏe mạnh, được tham gia, được đóng góp, và được yêu quý. Nên xin mời bạn đến cùng chúng tôi nếu có thể. Và nếu không, tôi tin rằng sẽ còn nhiều cơ hội nữa trong tương lai gần